Thiếu hụt vitamin B12 là một
tác dụng không mong muốn thường gặp sử dụng metformin, đặc biệt là khi sử dụng
metformin liều cao hoặc kéo dài, bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ. Do đó, khuyến
cáo theo dõi nồng độ vitamin B12 huyết thanh trên bệnh nhân đang được điều trị
bằng metformin và có biểu hiện gợi ý thiếu vitamin B12. Ngoài ra, nên theo dõi
định kỳ những bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ thiếu hụt vitamin
B12.
Ảnh nguồn Internet
Khuyến cáo dành cho nhân viên y
tế:
- Metformin thường làm giảm nồng độ vitamin B12 của bệnh nhân, có
khả năng dẫn đến thiếu hụt vitamin B12.
- Liều metformin càng cao, thời gian điều trị càng dài, và người
có nhiều yếu tố nguy cơ thì khả năng thiếu hụt vitamin B12 càng lớn.
- Xét nghiệm nồng độ vitamin B12 huyết thanh nếu nghi ngờ có sự
thiếu vitamin B12 (ví dụ, người bị bệnh thiếu máu hồng cầu khổng lồ hoặc có
bệnh lý thần kinh mới khởi phát) và tuân theo các hướng dẫn lâm sàng hiện hành
về theo dõi và xử trí tình trạng thiếu hụt vitamin B12.
- Cân nhắc theo dõi định kỳ vitamin B12 ở bệnh nhân có các yếu tố
nguy cơ.
- Bắt đầu điều trị tình trạng thiếu hụt vitamin B12 phù hợp theo
các hướng dẫn lâm sàng hiện hành; tiếp tục điều trị bằng metformin nếu dung nạp
được và không có chống chỉ định.
Ảnh nguồn Internet
Khuyến cáo dành cho bệnh nhân và người chăm sóc:
- Khi đang sử dụng metformin, hãy trao đổi với các nhân viên y tế
nếu xuất hiện các triệu chứng mới hay có tình trạng xấu đi của các triệu chứng
như mệt mỏi nhiều, lưỡi đỏ và đau, cảm giác kim châm, da nhợt nhạt hoặc vàng –
đây có thể là các dấu hiệu của nồng độ vitamin B12 thấp.
- Có thể cần xét nghiệm máu để xác định nguyên nhân gây ra các
triệu chứng; các triệu chứng này cũng có thể do bệnh đái tháo đường hoặc các
vấn đề sức khỏe khác.
- Có thể tiếp tục sử dụng metformin trong khi điều chỉnh nồng độ
vitamin B12.
- Không ngừng điều trị metformin trước khi thảo luận với bác
sĩ.
Metformin và nguy cơ thiếu hụt
vitamin B12
Metformin là thuốc điều trị bệnh đái tháo đường tuyp 2 và dự phòng
trên bệnh nhân có nguy cơ cao (tiền đái tháo đường). Metformin có dạng bào chế
viên nén giải phóng ngay, viên nén giải phóng có kiểm soát và dạng dung dịch
uống.
Vitamin B12 (cobalamin) là một vitamin thiết yếu của cơ thể, đóng
vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất tế bào máu và tế bào thần
kinh.Vitamin B12 được tìm thấy trong thực phẩm có nguồn gốc động vật (sữa, pho
mát, sữa chua, trứng...), và cũng được thêm vào một số thực phẩm như ngũ cốc ăn
sáng....Các nguyên nhân phổ biến gây thiếu hụt vitamin B12 bao gồm nhiễm trùng,
hội chứng kém hấp thu, do bệnh lý (bệnh Crohn, thiếu máu ác tính), cắt bỏ dạ
dày và ăn uống không đủ chất.
Nếu sự thiếu hụt vitamin B12 ở mức độ nhẹ thì bệnh nhân thường
không có triệu chứng gì, nếu không điều trị, thì sự thiếu hụt tăng lên với các
triệu chứng của bệnh thiếu máu hồng cầu khổng lồ hoặc/và các bệnh lý thần kinh.
Các triệu chứng khác như rối loạn tâm thần (trầm cảm, khó chịu, suy giảm nhận
thức), viêm lưỡi (lưỡi sưng và viêm ), loét miệng, rối loạn thị giác và vận
động. Để tránh những triệu chứng mạn tính, cần chẩn đoán và điều trị những bệnh
nhân bị thiếu máu hoặc mắc các bệnh lý thần kinh do thiếu vitamin B12 càng sớm
càng tốt.
Thiếu hụt vitamin B12 là một tác dụng phụ đã biết khi sử dụng
metformin dài ngày. Có nhiều cơ chế khác nhau, bao gồm thay đổi nhu động ruột,
sự phát triển quá mức của vi khuẩn và giảm hấp thu vitamin B12 ở ruột
non.
Cập nhật thông tin thuốc:
Gần đây, tác dụng phụ thiếu hụt vitamin B12 đã được MHRA đánh giá
lại đối với Glucophage (metformin). Kết quả đánh giá cho thấy thông tin về tác
dụng phụ của các thuốc có metformin cần được cập nhật.
Y văn hiện hành cho thấy tần suất xảy ra tác dụng phụ trên của
metformin cao hơn so với trước đây. Tờ thông tin sản phẩm của Glucophage đã cập
nhật thiếu hụt vitamin B12 là một phản ứng có hại của thuốc thường gặp và có
thể ảnh hưởng đến 1/10 người dùng thuốc.
Tờ thông tin sản phẩm cũng đã được cập nhật để lưu ý nguy cơ xảy
ra tác dụng phụnày tăng lên khi tăng liều metformin, kéo dài thời gian điều trị
và ở những bệnh nhân có yếu tố nguy cơ thiếu hụt vitamin B12.
Tờ thông tin sản phẩm đã cập nhật bao gồm khuyến cáo mới cho nhân
viên y tế, gồm xét nghiệm nồng độ vitamin B12 ở những bệnh nhân có triệu chứng
thiếu máu hoặc mắc các bệnh lý thần kinh,vàxem xét theo dõi định kỳ nồng độ
vitamin B12 ở những bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ thiếu vitamin B12. Thông
tin sản phẩm cho các thuốc khác có metformin sẽ được cập nhật, bao gồm các
chếphẩm kết hợp có chứa metformin liều cố định.
- Các yếu tố nguy cơ thiếuhụtvitamin B12
Các yếu tố nguy cơ thiếu hụt vitamin B12 rất đa dạng, bao gồm:
- Nồng độ vitamin B12 ban đầu thấp hơn giới hạn dưới ngưỡng bình
thường
- Các tình trạng liên quan đến giảm hấp thu vitamin B12 (người cao
tuổi; mắc các bệnh lý đường tiêu hóa như cắt bỏ một phần/toàn bộ dạ dày, bệnh
Crohn và các rối loạn viêm ruột khác; hoặc các tình trạng tự miễn)
- Chế độ ăn kiêng có ít vitamin B12 (chế độ ăn thuần chay nghiêm
ngặt và một số chế độ ăn chay)
- Sử dụng đồng thời với các thuốc có khả năng giảm hấp thu vitamin
B12 (thuốc ức chế bơm proton hoặc colchicin)
- Thiếu hụt vitamin B12 di truyền, chẳng hạn như thiếu hụt yếu tố
nội tại dạ dày (hội chứng Imerslund-Gräsbeck) và thiếu hụt transcobalamin
II.